ΕΛΙΑ-ΛΑΔΙ ΤΟ ΥΓΡΟ ΧΡΥΣΑΦΙ

    Η ελιά, απόλυτα συνδεδεμένη με το ελληνικό τοπίο και τη ζωή των Ελλήνων από την αρχαιότητα ως σήμερα, αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλούς ποιητές και ζωγράφους. Ωστόσο, και για την εκπαίδευση μπορεί να αποτελέσει ένα εξαιρετικό θέμα για διαθεματική προσέγγιση.

    Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα τέτοιο σχέδιο εργασίας με διαθεματικές προεκτάσεις και περιβαλλοντικό περιεχόμενο. Τα ελαιοτριβεία, το μάζεμα της ελιάς, η παραγωγή του λαδιού, οι συμβολισμοί της ελιάς και του λαδιού αλλά και η διατροφική τους αξία είναι μερικά από τα πολλά θέματα που μπορούν να εξεταστούν σε μια τάξη.

    Ξεκινήσαμε, όπως συνήθως με τη δημιουργία ενός ιστογράμματος στο οποίο καταγράφονται όσα θέλουν να μάθουν τα παιδιά σχετικά με το θέμα.

    Στη συνέχεια, συζητήσαμε, δείχνοντας ταυτόχρονα και σχετικές εικόνες 

 για τον τρόπο που μαζεύονται οι ελιές, τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται και την πορεία τους μέχρι να φτάσουν στο πιάτο μας ή να γίνουν λάδι. Είδαμε και ένα σχετικό βίντεο για το λιομάζωμα.

Εκτός όμως από τις εικόνες χρησιμοποιήσαμε και έργα τέχνης εμπνευσμένα από το μάζεμα των ελιών όπως «Το μάζεμα των ελαιών» του Θεόφιλου και « Το λιομάζωμα στη Μυτιλήνη» του Αξιώτη. 

Αλλά και πολλούς άλλους σε ένα υπέροχο βίντεο...μάθαμε και τον Vincent Van Gogh που αγαπούσε ιδιαίτερα αυτό το θέμα.

Μας άρεσαν τόσο πολύ που αποφασίσαμε να αντιγράψουμε τον πίνακα του Θεόφιλου και το αποτέλεσμα ενθουσίασε κυρίες και παιδιά!

Μετά από όλα αυτά, δείξαμε στα παιδιά όλα τα υλικά για τα οποία συζητήσαμε και ξεκινήσαμε να κάνουμε δραστηριότητες για άσκηση των αισθήσεων. Ξεκινώντας από τις ελιές, δώσαμε στα παιδιά να τις δουν, να τις αγγίξουν, να τις φάνε και να δουν τα κουκούτσια τους.

Κατόπιν, δώσαμε στα παιδιά να μυρίσουν και να γευτούν πάνω σε φρυγανιά πάστα ελιάς αλλά και λάδι πάνω σε ψωμί

αναφέροντας ότι αυτό είναι ένα κολατσιό διαφορετικό από αυτό που συνηθίζουν αλλά που έτρωγαν τα παιδιά παλαιότερα. Δε μείναμε όμως μόνο εκεί αλλά είπαμε να φτιάξουμε και ένα ελιόψωμο. Ξεκινήσαμε γράφοντας τη συνταγή μας...

Βγάλαμε τα κουκούτσια απο τις ελιές

Ετοιμάσαμε τη μαγιά

Ανακατέψαμε όλα τα υλικά εκτός από τις ελιές

και το αφήσαμε να φουσκώσει

Όταν ήταν έτοιμο προσθέσαμε τις ελιές

Αλείψαμε με λάδι το ταψάκι

και βάλαμε το μείγμα για ψήσιμο

Έτοιμο για να το φάμε!

Στον τομέα της γλώσσας, ψάξαμε να βρούμε λέξεις σχετικές με το λάδι και την ελιά,

αλλά φτιάξαμε και σύνθετες λέξεις από άλλες απλές. Προέκυψαν λοιπόν λέξεις όπως, λαδοφάναρο, λαδοκούλουρο, λαδόξυδο κ.α και τα παιδιά κατανόησαν τον τρόπο σύνθεσης των λέξεων ώστε να προκύψουν νέες. Γενικότερα το θέμα αυτό έκρυβε πολύ πλούσιο λεξιλόγιο (ελαιοτριβείο, ελαιοπαραγωγός, ελαιώνας κλπ) γι΄αυτό και κάναμε και διάφορα φύλλα εργασίας σχετικά.

    Αυτό όμως που έκανε τα παιδιά να διασκεδάσουν πραγματικά ήταν η εκμάθηση του ποιήματος «Λάδι κίτρινο» το οποίο περιγράφει τη διαδικασία του μαζέματος της ελιάς και η δραματοποίησή του με πραγματικά εργαλεία και λιόπανα. 

Πήραμε τα χτένια

Στρώσαμε το λιόπανο

Κάποιοι έκαναν τα ελαιόδεντρα

Κάποιοι χτένιζαν τα δέντρα να πέσουν οι ελιές

και στο τέλος ρίξαμε τις ελιές στο καλάθι!

Φυσικά, συζητήσαμε με τα παιδιά και τη χρήση του λαδιού πέρα από το να το τρώμε. Εκτός από το φαγητό το λάδι χρησιμοποιείται στην παρασκευή καλλυντικών και σαπουνιών, σαν φάρμακο σε πληγές ή εγκαύματα, στην πόρτα όταν τρίζει, για το άναμμα των καντηλιών. Στο τέλος για να θυμόμαστε τις χρήσεις αυτές, φτιάξαμε έναν πίνακα 

Η χρήση του λαδιού μας κίνησε την περιέργεια να κάνουμε και κάποια πειράματα για να δούμε αν παρόλο που είναι υγρό σαν το νερό έχει τις ίδιες ιδιότητες. Δοκιμάσαμε λοιπόν, να δούμε αν το λάδι εξατμίζεται γι αυτό βρέξαμε ένα χαρτί με λάδι και ένα με νερό. Λίγη ώρα μετά, παρατηρήσαμε ότι το νερό είχε φύγει από το χαρτί όχι όμως και το λάδι. Επίσης θελήσαμε να δοκιμάσουμε αν το λάδι ανακατεύεται με το νερό. 

Ανακαλύψαμε πως πάντα το λάδι φαινόταν μέσα στο νερό άρα είναι πιο ελαφρύ.

    Επειδή όμως η εμφάνιση της ελιάς και του λαδιού δεν είναι πρόσφατη, δώσαμε στα παιδιά να καταλάβουν τη σημασία που έδιναν σε αυτά οι Αρχαίοι Έλληνες αλλά και ο Χριστιανισμός.

Διηγηθήκαμε την ιστορία του πως η Αθήνα πήρε το όνομά της από τα δώρα που της έκαναν ο θεός Ποσειδώνας και η θεά Αθηνά αλλά και το ότι στους Ολυμπιακούς Αγώνες το έπαθλο ήταν ένα στεφάνι ελιάς αλλά και ότι οι παλαιστές των ίδιων αγώνων άλειφαν το σώμα τους με λάδι για να γλιστράει καθώς πάλευαν γυμνοί.

Όμως δεν παραλείψαμε να τονίσουμε και τη σπουδαιότητα που δίνει και ο Χριστιανισμός στο λάδι και την ελιά .Επιλέγεται αυτό το δέντρο από το Χριστό για να προσευχηθεί από κάτω αλλά και χρησιμοποιείται το λάδι στη βάφτιση και το άναμμα του καντηλιού.

    Ένα τέτοιο θέμα όμως ενέπνευσε και εμάς να εργαστούμε στα εικαστικά και να δημιουργήσουμε  το δικό μας ελαιώνα φτιάχνοντας ο καθένας το δικό του λιόδεντρο. Με τη βοήθεια της παλάμης μας,  πραγματικών φύλλων ελιάς και χαρτιού γκοφρέ το δεντράκι μας έγινε υπέροχο! 

    Τελειώνοντας με το θέμα αυτό τα παιδιά έφτιαξαν ένα παραμύθι με την Ελιά που ήταν κοριτσάκι και ήθελε να βοηθήσει τους φτωχούς ανθρώπους γι αυτό και η καλή νεράιδα τη μεταμόρφωσε σε δέντρο.